“นี่อาหารหรือน้ำสรงพระ” คำถามจากเพื่อนสาวสองปากแซ่บนางหนึ่งของเราเมื่อเราชวนนางไปกินข้าวแช่ดับร้อนด้วยกัน ซึ่งแน่นอนว่าเราขำพรืดแบบจริงจัง เพราะถึงแม้ว่าเราจะชอบกินข้าวแช่มากแค่ไหน ก็อดที่จะเห็นด้วยในใจกับนางไปด้วยไม่ได้ว่า ‘ความละเมียดละไม’ ในการเตรียมวัตถุดิบ ปรุงเครื่องเคียง หุงข้าว ไล่มาจนถึง ‘วิธีการกินที่ถูกต้องตามตำรับชาววัง’ นั้นคือมายาคติเพิ่มเติมที่ทำให้เมนูนี้กลายเป็นเสมือน ‘ของสูง’ ที่ปกติก็กินยากอยู่แล้วให้เข้าใจยาก และกินยากขึ้นไปกว่าเดิม
ที่สำคัญ… คำพูดนี้หลุดออกมาจากปากเพื่อนสาวเจนฯ วายที่เราทึกทักเอาเองว่านางน่าจะเป็นเจนฯ ที่ยังพอจะชอบกินอาหารโบราณแบบนี้อยู่บ้าง เราไม่อยากจะคิดเลยว่าขนาดเจนฯ นี้ยังมีทัศนคติแบบนี้ อาหารที่เราชอบขนาดนี้จะหลงเหลืออยู่รอดไปอีกกี่ปีกันนะ
มีบทความมากมายบอกเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของข้าวแช่ (ที่ว่าได้รับอิทธิพลมาจากอาหารมอญที่เรียกว่า ‘เปิงด้าจก์’ ซึ่งใช้เป็นของเซ่นไหว้ในพิธีบูชาเทวดาในวันมหาสงกรานต์ของชาวมอญ และได้กลายมาเป็น ‘ของสูง’ เพราะเจ้าจอมมารดาซ่อนกลิ่น พระสนมเอกในรัชกาลที่ 4 นำมาทูลถวายเป็นเครื่องต้น และหม่อมหลวงเนื่อง นิลรัตน์ ข้าหลวงประจำห้องเครื่องในรัชกาลที่ 5 นำออกมาแนะนำให้สาธารณชนนอกวังรู้จัก และเป็นที่นิยมมาเรื่อยๆ) วิธีการทำข้าวแช่ที่ต้องเตรียมข้าวและเครื่องเคียงล่วงหน้าเป็นเดือนๆ (เรียกได้ว่าเตรียมตั้งแต่หน้าหนาว เพื่อมากินอร่อยพอดีในหน้าร้อน) สารพัดชนิดเครื่องเคียงข้าวแช่ (ซึ่งก็มีข้าวลอยน้ำดอกมะลิ / เครื่องแนม (ขมิ้น / แตงกวา / มะม่วงเปรี้ยว / พริกชี้ฟ้าสด / ต้นหอม / กระชาย) / ลูกกะปิ / ลูกไข่เค็ม / หรุ่ม (พริกหยวกสอดไส้) / หมูฝอยหรือเนื้อฝอย / ไชโป๊วผัดหวาน / ปลาแห้ง / หอมแดงยัดไส้ และอื่นใด) และวิธีการกินที่ถูกต้องตามตำรับวังโบราณ (เริ่มจากเครื่องคาวที่สุด > ข้าวแช่เย็นๆ > เครื่องหวาน > ข้าวแช่เย็นๆ > เครื่องแนม วนไปเรื่อยๆ จนหมดสำรับ ก่อนจะปิดด้วยผลไม้หวานอย่างแตงโมปลาแห้งเป็นอันจบพิธี) ซึ่งเน้นย้ำหนักหนาว่า ‘ห้ามเอาเครื่องต่างๆ ลงไปลอยในน้ำข้าวแช่เป็นอันขาด’ เพราะนั่นดูจะไม่ใช่วิสัยการบริโภคข้าวแช่ของผู้ดีตีนแดงแท้ๆ
ซึ่งเราในฐานะคนชอบบริโภคข้าวแช่เป็นชีวิตจิตใจ เราอ่านบทความเหล่านั้นมาเยอะ กินข้าวแช่ทุกครั้งที่พอจะมีโอกาสกินได้กับเพื่อนหลากหลายกลุ่ม เราก็สรุปในใจได้ว่า ไม่ว่าคุณจะกินข้าวแช่ในแบบไหนก็ตาม ตราบใดที่คุณกินในสำรับของคุณเอง การกินอะไรก่อน-หลัง หรือการเอาเครื่องไปใส่ในถ้วยข้าวแช่นั้นไม่ได้บ่งบอกว่าคุณเป็นผู้ดีหรือผู้ไม่ดีแต่อย่างใด เราเชื่อว่าสิ่งที่ทำให้มื้ออาหารแต่ละมื้อ (รวมถึงมื้อข้าวแช่คลายร้อน) พิเศษนอกเหนือไปจากอาหารบนโต๊ะแล้ว บรรยากาศในการ ‘กินข้าวร่วมกัน’ กับผองเพื่อนและครอบครัวในเดือนที่เปรียบเสมือนเป็นเดือนมงคลของเรานั่นล่ะ… ดังนั้น หนุ่มเอสไควร์มาร่วมรณรงค์การกินข้าวแช่ตามแบบตัวเอง ไม่จำเป็นต้องตามใคร แต่ทำตามหัวใจตัวเองกันเถอะครับ!
อีกเรื่อง… เราแนะนำให้คุณลองกินข้าวแช่ในบรรยากาศที่ไม่ต้องพึ่งเครื่องปรับอากาศ (ถ้าคุณหาได้นะ) คือกินในพื้นที่โปร่งโล่ง ใต้ต้นไม้ใหญ่ได้จะยิ่งดี อาจจะมีพัดลมสักตัว หรือถ้าเป็นช่องลมที่มีลมพัดผ่านได้จะยิ่งงาม จังหวะที่ตักข้าวแช่เย็นๆ เข้าปาก คุณจะรู้เลยว่าอุณหภูมิในตัวของคุณจะลดลงตามอุณหภูมิของข้าวที่คุณละเลียดอยู่ และเมื่อลมโชยเอื่อยมาปะทะตัวคุณ คุณจะเข้าใจได้เลยว่าเหตุใดข้าวแช่จึงเป็นที่นิยมในช่วงเทศกาลมหาสงกรานต์เยี่ยงนี้ และอย่าลืมปิดท้ายด้วยแตงโมเย็นฉ่ำๆ (โปะปลาแห้งด้วยก็ได้ ถ้าใจคุณรัก) รับประกันว่ามื้อนั้นอิ่มท้อง ตัวเย็นสบายไม่ต้องพึ่งเครื่องปรับอากาศไปทั้งวันอย่างแน่นอน!
10 ร้านข้าวแช่ที่เอสไควร์ ประเทศไทยแนะนำให้คุณไปลองให้ได้ในซัมเมอร์นี้!
Where: ห้องอาหาร Flavors โรงแรมเรเนซองส์ กรุงเทพฯ ราชประสงค์
When: 10 – 27 เมษายน 2025
What’s Special: มะยงชิดส้มฉุน (มะยงชิด ลำไย ลิ้นจี่ เสิร์ฟในน้ำเชื่อมกลิ่นส้มซ่าและเกล็ดน้ำแข็ง โรยขิงหั่นฝอยและหอมแดงเจียว)
Contact: 02-125-5000 / Website
Where: ห้องอาหารไทย ศาลาทิพย์ โรงแรมแชงกรี-ลา กรุงเทพฯ
When: 1 – 30 เมษายน 2025
What’s Special: บรรยากาศสุดพิเศษริมแม่น้ำเจ้าพระยา
Contact:
02-236-7777 / Email: restaurants.slbk@shangri-la.com / Click Here
Where: ห้องอาหาร 57th Street และ Azure Pool Bar โรงแรมแมริออท กรุงเทพฯ สุขุมวิท
When: 1 – 30 เมษายน 2025
What’s Special: ‘ข้าวหอมพนมรุ้ง’ หรือข้าวหอมมะลิไทยที่ผ่านการบ่มดินภูเขาไฟเป็นเวลาหนึ่งปี
Contact: 02-797-0000 / Line OA @BangkokMarriott / Email: DiningBangkok@marriotthotels.com
Where: ห้องอาหาร The Siam Tea Room โรงแรมแบงค็อก แมริออท มาร์คีส์ ควีนส์ปาร์ค
When: 1 มีนาคม – 31 พฤษภาคม 2025
What’s Special: กระท้อนเสวย (ไอศกรีมกระท้อนโรยผิวส้มซ่าและหมูฝอย)
Contact: 02-059-5999 / Email: restaurant-reservations.bkkqp@marriotthotels.com
Where: ห้องอาหารธาราทอง โรงแรมรอยัล ออคิด เชอราตัน
When: 1 – 30 เมษายน 2025
What’s Special: บรรยากาศเงียบสงบริมแม่น้ำเจ้าพระยาที่ตกแต่งในสไตล์ไทยคลาสสิก
Contact: 02-266-0123 / Line OA @rosherationbangkok
Where: ห้องอาหาร Bistro M โรงแรมแมริออท เอ็กเซ็กคิวทีฟ อพาร์ทเม้นต์ สุขุมวิท พาร์ค กรุงเทพฯ
When: 1 มีนาคม – 30 เมษายน 2025
What’s Special: สามารถสั่งผ่าน Grab Food และ Food Panda ได้ภายใต้ชื่อร้าน ‘Bistro M’
Contact: 02-302-5265 / Email: salinthip.chitsampatha@execapartments.com
Where: ห้องอาหาร The Lobby Lounge โรงแรมแบงค็อกแมริออท เดอะ สุรวงศ์
When: 1 – 30 เมษายน 2025
What’s Special: เสิร์ฟในปิ่นโตเซรามิกแฮนด์เมดจาก LIVELY WARE Pottery
Contact: 02-088-5666 / Line OA @marriottsurawongse
Where: ห้องอาหาร Balcony Lounge โรงแรมอินเตอร์คอนติเนนตัล กรุงเทพฯ
When: 1 – 30 เมษายน 2025
What’s Special: เครื่องดื่มสุดพิเศษเฉพาะเทศกาลอย่าง Rum Thai Spicy และ Chai Yo Margarita
Contact: 02-656-0444 / Email: dining.bkkhb@ihg.com / Website
Where: ห้องอาหาร Bangkok’78 โรงแรมสินธร มิดทาวน์ กรุงเทพฯ วีนแยทท์ คอลเล็คชั่น โรงแรมในเครือ IHG
When: 1 มีนาคม – 30 เมษายน 2025
What’s Special: เครื่องดื่มสูตรพิเศษ น้ำมะนาวผสมดอกอัญชัน และน้ำกระเจี๊ยบผสมเลมอน
Contact: Click Here
Where: ห้องอาหาร The House of Smooth Curry โรงแรม ดิ แอทธินี โฮเทล แบงค็อก, อะ ลักซ์ชูรี คอลเล็คชั่น โฮเทล
When: 1 – 30 เมษายน 2025
What’s Special: มะยงชิดลอยแก้ว
Contact: Click Here
Photographs Courtesy of The Hotels